Menaxhmenti Financiar - Teori

I.  Qellimi dhe detyrat e financave

1.     Detyrat e menaxherit financiar jane : Buxheti, rritja e fondeve ne tregun e kapitalit, zgjedhja dhe vlersimi I projekteve investive, planifikimi I strategjis se marketingut dhe cmimeve.

2.     Aktivitete e menaxhereve financiar jane : parashiimi dhe planifikimi, investimet dhe marja e vendimeve finaciare, bashkrenditja dhe kontroli i aktiviteteve, nderlidhje me tregun e kapitalit, menaxhimi i rriskut.

3.     Menaxheri i dimenzionon aktivitete e organizates ne tri aspekte :

a)     menaxhmenti strategjik (menaxhmenti i referohet rolit te objektivave, formulimi i planeve)

b)    menaxhmenti oerativ (menaxheret percjellin ngjarjet ditore dhe ndermarrin aksione)

c)     menaxhimi i rriskut (i referohet rrugeve permes te cilave mund te evitohet rrisku i aktivitetit)

4.     Keto aktivitete jane te nderlidhura ne mes veti sepse mxh.strategjik      i sherben mxh.operativ si udhezues nga duhet te orientohet aktiviteti, mxh.operativ i sherben mxh.strategjik si instrument per realizimin e planeve, mxh. I rriskut eshte i orientuar ne evitimin e pengesave.

5.     Financat konsistoj ne tri fusha te nderlidhura : Paran dhe tregun e kapitalit, investimet, menaxhmenti financiar.

6.     Financat merren me menyren se si njerzit i shperndaj te ardhurat e tyre midis konsumit dhe investimeve dhe si zgjedhin ndermjet shum investimeve.

7.     Ne globalizimin e ekonomis do te ndikojn keta faktor : Permirsimi i transportit dhe komunikimit do te ndikoj ne uljen e shpenzimeve, ngritja e ndikimit te konsumatoreve ne politik do te ndikoj ne heqjen e barrierave tregtare, presioni i konkurences do te shtyej firmat te shperngullin prodhimin ne vende me shpenzime te ulta.

8.     Perparsit e firmave individuale jane : Lehtesija e fillimit dhe zhvillimit, pronari eshte pronar i vetes, pronari gezon te drejten ne fitim, tatimi i lehte.

Dobesit e firmave individuale : Pergjegjesi e pakufizuar, kufizim i resurseve financiare, veshtersit ne menaxhmet, kufizimi i rritjes dhe jetegjatesis.

9.     Perparesit e ortakrive : Resurse me te medha financiare, aftesi e larte menaxhuese, jete me te gjate, tatime te uleta.

Dobesit e ortakrive jane : Pergjegjesi e pakufizuar, jetezgjatje e kufizuar, probleme rreth transerimit te pronesis.

10.                        Perparesit e korporatav jane : Menaxhim me efikas, pergjegjesi e kufizuar, qasja me e lehte p.sh. per kredi, lehtesia per transferin te pasuris.

Dobesit e korporatave jane : Tatimi i dyfisht, kosto fillestare e larte, jofleksibiliteti, konflikti i mundshem.

11.                        Zgjerimi i korporatave behet ne dy forma : Forma Menaxher dhe forma e zoterimit.

12.                        Korporatat kane rendesi te veqant ne rritjen e vleres se biznesit sepse : pergjegjesia e kufizuar e ule riskun e investimin dhe ule rriskun e firmes, vlera e firmes eshte e varur nga mundesit e rritjes prandaj ajo eshte e varur nga aftesia e firmes per ta terhequr kapitalin, vler e nje mjeti poashtu varet nga likuiditeti i tij.

13.                        ne firmat e medha financat jane te organizuara ne dy paralele :

a)     thesari (perfshin : relacionet bankare, menaxhimi i keshit, planifikimi i struktures se kapitalit, menaxhimi i kredis, pagesa e dividentes, kreditimi i konsumatoreve, menaxhimi i pensioneve dhe sigurimeve)

b)    Kontrolli (perfshin : kontabilitetin e shpenzimeve, kontabilitetin financiar, hartimin e raporteve financiare, auditimin e brendshem, listat e pagave, ruajtja e dukumenteve financiare, hartimin e buxhetit, menaxhimin e tatimeve)

      14.Mardheniet financiare te firmave mund te jene :

           a) mardhenie financiare me qeverin (politika fiskale, tatimet,      doganat, mbajtja e kontabilitetit)

           b) mardheniet me ekonomin boterore (shitja dhe blerja e produkteve ne tegjet boterore)

           c) marrdhenie me tregun financiar dhe bankat (tregu i kapitalit, kursi i interesit, inflacioni)

           d) mardheniet midis firmave (mardhenie shit-blerje, likuidim pagese, konkurenc).

      15.Inflacioni i larte ndikon mbi kapitalin tregtar ne tri aspekte : rit nevojat per hua, ndikon ne ritje e kurseve te interesit, shoqerohet me reagime qeveritare qe qoj ne shtrengimin e huadhenieve.

II. Marrja e vendimeve financiare ne firme

1.     Financat e firmes perfshijne tri fusha : investimet, financimin , dividentin.

a)     vendimi mbi investimin (ky vendim percakton vleren e tersishme te pasuris se firmes ne te ardhmen, berberjen e kesaj pasurie dhe natyren e riskut afarist)

b)    vendimi mbi financimin (detyr e rendesishme e menaxhmentit financiar eshte sigurimi i mjeteve te nevojshme financiare per mbeshtjetjen e detyrave qe shtrohen para firmes. Marja e vendimeve mbi financimin bazohet ne informatat mbi fluksin e parase)

c)     vendimi mbi dividentin (pasi firma ti kete realizuar fitimet ajo vendos se qfare do te beje me keto fitime : ti mbaj ato, apo ti shpernaj ne divident. Vendimi mbi dividentin nxjerr ne pahe kundertheniat midis menaxhmentit dhe aksionareve)

2.     Strategjia e firmes varet nga misioni , synimet, objektivat. Ne formulimin e strategjise ndikojn shum faktor : faktoret e rrethines, ndikimet nga grupet e interesit dhe kualicionet e brendshme, objektivat ekonomike, pergjegjesit sociale te organizates.

3.     Procesi i marjes se vendimeve financiare perbehet nga tri faza : analiza e problemit, percaktimi i mundesive per knaqjen e nevojave, harmonizimi i nevojave me mundesit reale.

4.     Maksimizimi si qeliim i firmes ka te beje me :

a)     maksimizimi i vleres se aksioneve (ketu bashkangjiten dy trende: globalizimi i biznesit dhe rritja e perdorimit te teknologjis)

b)    maksimizimi i fitimit (ekzistojn tregues te ndryshem te profitit si jane : profiti operativ, profiti neto para tatimeve, profiti pas tatimeve etj).

5.     Objektivat jofinanciare te firmes kane te bejne me :

a)     maksimizimi i satisfaksionit ( nderlidhet me shume grupe sic jane : punonjesit, menaxheret, furrnitoret, klientet, komuniteti etj)

b)    etika e biznesit (firmat qe kane pasur etike kane pasur keto perparesi : zvoglimi i humbjeve nga shpenzimet ilegale, rritja e besimit publik mbi firmen, rritja e besimit te konsumatoreve per produktet e tyre).

6.     Teoria e agjensise – marrdheniet midis menaxherit dhe aksionareve i referohen shpesh nje relacioni te agjensis, ne te cilin menaxheret luajn rolin e agjentit per aksionaret, duke shfrytezuar autoritetin per te udhehequr biznesin e kompanise ne interes me te mire te aksionareve.

7.     Jane disa faktore qe qellimet e menaxhereve te jene te perbashkta : problemet e agjensis, planet kompensuese, bordi i drejtoreve, gllaberimet, monitorimet nga specialistet.

8.     Politika financiare – duhet te rrespektoj disa principe sic jane : i rentabiliteti, i likuiditetit, i sigurise, i elasticitetit, i pasqyres se mire etj. Politiken financiare e mbeshtesin rregullat e caktuare te financimit.

III. Vlera ne kohe e parase

1.     Vlera ne kohe e parase ka rendesi shum te madhe sepse investimet ne firme mund te behen sot ndersa rezultatet priten ne te ardhmen.

2.     Vlera ne kohe e parase per shum arsye varet nga koha ne te cilen ndodh rrjedha e saj. Keto arsye jane : inflacioni, rrisku, preferencat e konsumit individual, kostoja oportune.

3.     Variablat e vleres ne kohe te parase jane : vlera e ardhshme (FV), vlera aktuale (PV), interesi (I), koha (n)

IV. Analiza financiare

1.     Situata financiare nenkupton poziten ose gjendjen financiare ne nje moment te caktuar.

2.     Ne situaten financiare ndikojn faktore te ndryshem te cilet njihen si: faktor te brendshem dhe faktoret e rrethines.

3.     Situata finnciare ne nje firm njihet si : situat konstituive financiare, situat financiare standarde, situat e renduar financiare, situat e pavarur financiare dhe situat e varur financiare.

4.     Informatat e kontabiliteti i perdorin shum subjekte sic jane : te punesuarit e firmes, huadhenesit, furrnitoret dhe kreditoret, konsumatoret, qeveria, publiku, menaxheret.

5.     Shtate hapat e analizes financiare jane : qellimi, indentifikimi, procesi, llogaritja, krahasimi, interpretimi, aksioni.

6.     Pasqyrat dhe raportet financiare sigurojn informata ne lidhje me : pasurin e organizates, detyrimet, ekuitetin, te ardhurat dhe shpenzimet, rrjedhjen e parase etj.

7.     Situata financiare identifikohet permes raporteve financiare te cilar klasifikohen ne disa grupe : raportet e likuiditetit, raportet e menaxhimit te mjeteve apo te aktiviteteve, raportet e borxhit, raportet e profitabiliteti, raportet e vleres se firmes.

VI. Planifikimi Financiar

1. Menaxheret pergadisin pasqyrat e projektuara financiare ose pasqyrat pro-forma dhe ato i perdorin per kater qellime: qe te vertetojne se keto pasqyra a jane ne hamoni me qellimet e firmes, pasqyrat pro forma perdoren per te vlersuar efektet e ndryshimeve te propozuara operative, menaxheret perdorin passqyrat e projektuara financiare per te parshikuar nevojat e ardhshme financiare te firmes, pasqyrat e projektuara financiare perdoren per te vlersuar rrjedhen e ardhshme te parase.

2.     Plani strategjik perfshin: misionin, synimin, horizontin e firmes, objekivin e firmes.

3.     Plani operativ ofron udhzime detale per zbatimin e strategjis dhe objektivave te firmes.

4.     Plani financiar shkallezohet ne gjashte hapa: projektimi i pasqyres financiare, percaktimi i fondeve te nevojshme per mbeshtetjen e planit, parashikimi i fondeve te mundshme per periudhen mbi pese vitet e ardhshme, ndertimi dhe sigurimi i sistemit te kontrollit te menaxhimit, zhvillimi i procedurave per pershtatjen dhe modifikimin e planit bazik, ndertimi i performansave.

5.     Nder motodat me te pershtatshme per parashikimin e shitjeve eshte metoda e perqindjes se shitjes. Kjo metede perdoret per parashikimin e pasqyres se te ardhurave per vitin e ardhshem.

      

VII. Investimet

1.     Investimet perfaqsojne shpenzimet e firmes qe kane per qellim zgjerimin e saj. Investimet behen ne kapitalin punues, mjetet fizike, programe tjera kapitale.

2.     Burimet e informatave qe perdor investitori per te marre vendime jane: Burime te drejtperdrejta dhe burime shpjeguese.

3.     Gjate marrjes se vendimit per investim behet: Definimi i problemit, percaktohet natyra e investimit, vleresohet kostoja dhe perfitimi i ardhshem, percaktohet ndryshimi ne rrjedhen e keshit.

4.     Karakteristik e buxheteve eshte se: pergaditen dhe agregohen ne forme paraprake, mbulojne nje periudhe te dhene kohore, shprehen ne terma financiar, i adresohen tere firmes apo nje pjese te saj.

5.     Permes procesit te buxhetit sigurohet: Planifikimi, alokimi i resurseve, dimensioni kohor, realizimi i objektivave.

6.     Sipas natyres se tij buxheti i firmes perfshin:

a)     Buxhetin financiar(buxheti i fluksit te parave, buxheti shpenzimeve kapitale),

b)    Buxheti operues(buxheti i te ardhurave, shpenzimeve, fitimit),

c)     Buxheti jofinanciar(i produkteve, i kohes se punes, i stoqeve).

7.     Kriteret e vendimmarrjes per buxhetimin e kapitalit jane:

a)     Norma mesatare e kthimit

b)    Afati i shlyerjes

c)     Vlera aktuale neto (NPV)

d)    Norma e brendshme e kthimit (IRR).

VIII. Risku dhe menaxhimi i tij

1.     Risku perkufizohet si shansi per te humbur. Risku eshte mundesia qe rrjedha aktuale e parase(kthimi) do te ndryshoje nga rrjedha e planifikuar.

2.     Burimet e riskut (risku konsiderohet ne dy aspekte: si risk i nje mjeti dhe si risk i portfolios).

3.     Matja e riskut behet ne baze te: Probabilitetit, kthimit te pritur, devijimit standard, variances.

4.     Risku mund te klasifikohet si:

a)     Risk i biznesit dhe risk financiar,

b)    Risk sistematik dhe josistematik,

c)     Risk i nje mjeti dhe risk i portfolios.

5.     Vija e sigurise se tregut(SML) – perfaqson relacionin midis riskut    te matur permes betes dhe normes se kthimit te pritshem te qdo letre me vlere.

IX. Burimet afatshkurtra dhe afatmesme te financimit

1.Format e financimit afatshkurter jane:

     a) Kredite tregtare (ekzistojne tri lloje kreditit tregtar: llogarit e hapura, kambialet, urdheresat akceptuese).

     b) Perkufizimet kohore (ketu bejne pjese rrogat dhe tatimet),

     c) Letrat tregtare,

     d) Kredite afatshkurta,

2. Burimet afatmesme te financimit jane:

     a) Kredite bankare me kohezgjatje mbi nje vit,

     b) Financimi me kontrata te shitjes se kushtezuar,

     c) Kredite te cilat i lejojne shoqerit e sigurimit,

     d) Financimi me ane te kontratave te qirase,

     e) Institucionet jobankare.

3. Kolateral ose garantues i kreditit mund te jene:  kerkesat nga blersit,    stoqet, pajisjet dhe pasurite e patundshme, aktivet e tjera te huamarresit.

4. Faktoringu ( ne rastin e aplikimit te llogarive te arketushme si garanci per kredit, ndermarrja vazhdon te mbaje te drejten e kerkesave nga bleresit. Mirpo ne rast se firma nuk deshiron te mbaje dhe te mbledh llogarite e saj te arketushme nga bleresit, ajo mund ti shes ato. Ky proces quhet faktoring.

X. Burimet afatgjata te financimit

1.     Burime afatgjata te financimit mund te jene:

a)     Aksionet e zakonshme (aksionaret e zakonshem firmes jane pronar te firmes, ata vendosin per shperndarjen e fitimit dhe ushtrojne kontrollin mbi firmen), Ekzistojne tri menyra te rritjes se financimit me aksione te zakonshme: Fitimi i pashperndar, emetimi i aksioneve, shitja publike.

b)    Aksionet e preferuara (i ofrojn investitorit nje fluks fiks te te ardhurave, kane perparsi ndaj aksionarve te zakonshem per marrjen e dividentes),

c)     Obligacionet (kemi disa lloje te obligacioneve siq jane: obligacionet e garantuara, pagarantuara, shtetrore, pjesemarrse, euroobligacionet etj.)

2.     Tregu sekondar i kapitalit – eshte tregu ne te cilin shiten titujt pasi te jene emetuar nga korporatat.

3.     Tregu primar i kapitalit – eshte qdo pike kontakti ndermjet ofruesve dhe shfrytzuesve te kapitalit. Pika te tilla jane ursat dhe tregjet jozyrtare te titujve.

4.     Opsionet ne pergjithsi ndahen ne dy grupe:

a)     Opsionet call,

b)    Opsionet put.

5.     Tregu efiqent vleresohet te jete ai ne te cilin qmimet e letrave me vlere jane racionale gjate tere periudhes dhe reflektojne te gjitha informatat e mundshme per nje periudhe te caktuar kohore.

XI. Kostoja dhe struktura e kapitalit

1.     Faktoret te cilet ndikojne ne koston e kapitalit jane:

a)     Faktoret jashte kontrollit te firmes ( niveli i normave te intresit, normat tatimore),

b)    Faktoret te cilet i kontrollon firma ( politika financiare, politika e struktures se kapitalit, politika e dividentit, politika e investimeve).

2.     Kostoja e kapitalit te nje organizate eshte nje mesatare e ponderuar e kostove te borxhit, aksionit te preferuar, dhe kapitalit aksionar.

3.     Supozimet per koston mesatare te ponderuar te kapitalit jane: risku konstant i biznesit, risku konstant financiar, politika konstante e dividentit.

4.     Kapitali i firmes si shprehje e fondeve afatgjata te saj ka rejardhje nga dy burime: kapitali borxh dhe kapitali i vet.

5.     Ekzistojne dy qasje te struktures se kapitalit:     qasja tradicionale, qasja e Modiglianit dhe Millerit.

6.     Faktoret te cilet ndikojne ne strukturen e kapitalit jane:

a)     risku i biznesit

b)    pozita tatimore e firmes

c)     fleksibiliteti financiar

d)    agresiviteti apo konzervativizmi menaxherial.

   

XII. Politika e Dividentit

1. Teoria reziduale e dividentit (sipas kesaj teorie):

       a)neqoftese kompania identifikon nje projekt me NPV pozitive ajo do te investoj ne kete projekt,

       b)dividenti shperndahet vetem neqoftese shteret mundesia e investimit.

2. Argumentet per rendesin e dividentit (argument i rendesishem eshte eliminimi i pasigurise se investitmit),

3. Faktoret te cilet ndikojne ne divident jane:  Kostoja e emetimit, kostot e transaksionit, tatimet, efektet e klienteles, kostoja e agjensise, teoria e pritjes.

4. Faktoret tjere praktik te vendimit mbi dividentin jane:  ligjet, pozita e likuiditetit, qasja ne tregun e kapitalit,nevoja per kontroll, inflacioni, pozita tatimore e aksionmbjtesve, parashikimi.

5. Pagimi i dividentit behet ne disa menyra:  dividenti ne te holla, dividenti ne aksione etj.