Pytje dhe pergjegje nga menaxhimi I riskut dhe sigurimit

Kapitulli I

1.     Cka eshte rreziku?

1.     Rreziku eshte nje ngjarje e ardhshme e pasigurt ose e thene ndryshe e mundshme qe mund te demtoje shendetin, sigurine, reputacionin, pasurine tone.

2.     Cka eshte risku?

Risku eshte nje ngjarje e mundshme ne te ardhmen qe mund te kete jo vetem nje ndikim negativ ne jeten tone por edhe nje ndikim pozitiv, risku eshte nje ngjarje e perceptuar sot qe mund te ndodh ne te ardhmen me nje problem te veshur nga njeriu e qe ka nje ndikim vleresuar apo te matur qe sot mbi nje objektiv te percaktuar prej tij.

3.     Kur quhet risku I anes se poshtme?

Kur ndikimi eshte negativ risku quhet risku I anes se poshtme apo risku per keq.

4.     Kur quhet risku i anes se eperme?

Kur ndikimi eshte pozitiv risku quhet risku I anes se siperme apo risku per mire.

5.     Kur eshte nje ngjarje rrezik e kur eshte risk?

Nje zjarr i ardhshem eshte nje rrezik per pyllin ndaj themi rreziku I pyllit nga zjarri apo rrezik nga zjarri. Nese mund te kombinojme probabilitetin e renjes se zjarrit dhe ndikimi ne cilesine madhesine e pyllit apo dobin ekonomike te tij ne kete rast behet fjal  per riskune zjarrit per pyllin dhe ne themi risku i zjarrit per pyllin apo me thjesht risku i zjarrit

6.     A mund te parandalohet Risku apo te drejtohet?

Rreziku nese mund te parandalohet duhet te parandalohet , risku nuk mund dhe nuk duhet te parandalohet ndikimi I tij mund te jete jo vetem negativ por edhe pozitiv, ne vend te parandalimit riskut duhet te drejtohet .

7.     Ambienti qe na rrethon a po bohet me me shume risk?

Ne fakt nuk ka prova dhe fakte qe te vertetojne se shendti sigurija, pasuria e individeve perballen me risqe qe sod jane me temedha sesa ato   

  Qe ishin 10,100,1000 vite me pare.

8.     Jep nje shembull te perkrahjes se kesaj teorie?

9.     Shume individe mendojne dhe mundohen te argumentojne se bota eshte bere nje vend me me shume riskt, kjo eshte nje pikepamje qe perkrahet me me shume nga drejtuesit e risqeve te shendetit e te siguris, per shembull per perkrahersit e kesaj teorie amerika si vend e si shoqeri eshte pushtuat nga nje numer I pallogaritshem risqesh. Amerikanet jane nder njerzit me te shendeteshem dhe te pasur ne histori , megjithate ata kane mbetur individet me te mosprirur ndaj riskut, ata jane perdite e me shume te shqetesuar per mbetjet ne lengun e molles, kolestoratin ne mish etj.

10.                          Cilat jane tri perceptimet e gabuara per riskun?

Risku eshte gjithmone i keq, disa risqe jan kaq te keqia saqe duhet te eliminohen patjeter, Te veprosh ne nje terren te sigurt eshte gjeja me e sigurt per te bere.

11.                         A eshte risku gjithmon i keq?

Ne fakt risku nuk eshte as I mire as I keq eshte thjesht riskt, per nje person qe ka nje shtepi ne Karolinen e Jugut risku I nje tufani eshte nje kercenim tufani mund te demtoje shtepin pjeserisht apo plotesisht por per shitesin e lendes drusore e theseve me rere dhe e materialit te tjera qe mund te perdoren per mbrojtjen e jetes e te pasurise ne rastet e tufaneve I njejti risku eshte oportunitet sepse shitja e ketyre materialeve eshe mjet jetese.

12.                        Disa risqe jan aq te keqija sa qe duhet te elimindohen patjeter. A  mund te elimindohen? Nese jo pse smund te elimindohen?

Disa risqe kane ndikim negativ shume te medha dhe disa her shkateruese, nisur nga nje fakt I tille shume individe munedojne se eliminin e ketyre risqeve eshte domosdoshme paresore, nuk mund te eliminohet por ai mund te zbutet po qe se shpenzimet e zbutjes jane te arsyshme per kete arsyje risku duhet te drejtohet.

13.                         Cka eshte drejtimi I riskut per nje individe?

Drejtimi I riskut eshte nje proces nepermjet te cilit nje individ perpiqet te sigurohet qe risqet ndaj te cilave ai eshte ekspozuar jane pikerisht ato risqe qe ai mendon dhe deshiron te ekspozohen ne menyre qe te beje jeten sic ai deshiron.

14.                         Investitoret dhe individet a jane te prirur ndaj riskut?

PO jane te priru ndaj riskut.

15.                         Nga kush fillon drejtimi I riskut?

Drejtimi I riskut fillon ne nivelin e agjentit-njeri-homo economicus ose te njeriu-ekonomik.

                          Kapitulli III

1.     Cka eshte nje shoqeri tregtare?

Cdo shoqeri tregtare mund te shihet si nje grumbull indivesh ku disa nga keta mund te jene interesmbajter ne shoqerin tregtare dhe disa te tjere mund te mos jene interesmabjtes.

2.     Si klasifikohen intermbajtesit nga kendveshtrimi I drejtimit te riskut?

Ne: aksinoar, kreditoret, menaxhuesit dhe punonjesit.

3.     Si klasifikohen shoqerit tregetare per nevojat  e drejtimit te riskut?

Ne: te hapur, te mbyllur dhe financiar.

4.     Cila  eshte njera prej objektivave te shoqerise tregtare?

Gjenerimi I rrjedhave financiare.

5.     Si ndahen risqet?

Ne risqe fizike dhe financiare.

6.      Nga kush buron konflikti ndermjet individeve te brendshem dhe te jashtem?

Nga njeanshmeria e informatave dhe perfizimeve.

7.     C ilet jane punojnesit e vijes se pare?

Jane: shitebleresit,  drejtuesit e pozicioneve.

8.     Cka eshte risku moral?

Risku morale paraqet nje grup argjentesh ekonome te cilet me veprimet e tyre tentojne te maksimizojne dobine ne kurriz te dobise se tjereve.

9.     Cilat jane zgjidhjet qe njeanshmeria e shtysave te mos qoj ne njeanshmerin e informacioneve?

Dy jane zgjidhjet e mundeshme: sigurimi I humbjeve per shkak te riskut moral dhe rritja e mbikeqyrjes nga ana e individeve te jatshem mbi individet e brendshem.

10.                                                                                                                                                                                                                                                                                     Kur egziston njeanshmeria e shtysave tek kreditoret?

Njeanshmeria e shtyrsave eshte e dukshme per kreditoret, nese shoqeria tregtare punon mire atherere kreditoreve do t’u paguhen te gjitha pretendimet e tyre.

11.                                                                                                                                                                                                                                                                                     Me kende eshte e lidhur njeanshmeria e shtysave ne rastin e autoriteteve?

Njeanshmeria e shtysave ne rastin e autoriteve rregullatore lidhet me shendetin e te gjithave  ekonomise sepse falimentimi I nje shoqerie tregtare ndikon negativisht ne te  gjith ekonomine sa me e madhe te jete shoqeria tregtare  qe falimenton aq me I madh eshte ndikimi ne ekonomi.

12.                                                                                                                                                                                                                                                                                    Shpjegoni zgjedhjen negative?

Zgjedhja negative eshte risku i perzgjedhur ose I produktit te keq ose I klientit te keq ne kushtet kur shitesi dhe bleresi kane nje informacion te njeanshem(asimetrik) per tregun dmth per produktin dhe per njeri-tjeterin.

13.                                                                                                                                                                                                                                                                                      Shpejgoni Skemen e ponzit?

Ne kuptim origjinal nje skeme Ponzi eshte nje nderrmarrje kriminale ku investitoret mashtrohen duke besuar qe ata do te marrin kthime shume te larta nga investimet e tyre duke paguar investioteret e hershem me norma te- larta te kthimit si Banka piramidare.

14.                                                                                                                                                                                                                                                                                    Cka eshte mallkimi I fituesit?

Mallkimi I fituesit eshte nje anomali ekonomike qe tregon se nje anakand madje edhe ato te cilet zoterojne informacionin e duhur te brendeshem tentojne te paguajne me teper sea duhet kjo dmth se mallkimi I fituesit eshte risku qe te paguhet me teper se sa duhet te paguhet.

15.                                                                                                                                                                                                                                                                                     A mund te kontrollohet mallkimi I fituesit? Nese po kur mund te kontrollohet?

Mallikimi I fituesit mund te kontrrollohet ose duke shmangur ankandet ose nepermjet perfaqesimit ne menyre  te pershtatshme duke vleresuar cmimet me konservatorizem pertej mosprirjes ndaj riskut.

16.                                                                                                                                                                                                                                                                                    Pse eshte I ngjashme zgjedhja negative me riskun moral?

Sepse risku moral krijon nje fushe beteje per informacionet ndermjet te brendeshme dhe te jashteme

17.                                                                                                                                                                                                                                                                                    Shpejgoni dallimin midist bleresit te tregut dhe marresit te posicioneve?

Bleresit e tregut krijojne tregje me dy drejtime duke u angazhuar njekohesisht ne blerjen dhe shitjen e te njejtit instrumente duke u perpjekur te ruajne pozicionin sa me minimal dhe duke perfituar kryesisht nga diferenca ndermjet cmimeve te njekohshme te shitjes dhe blerjes.

Ndersa marresi I pozicionit krijonin pozicionin nga njera na ose ana tjeter e tregut duke shpresuar per te fituar nga levizjet e tregut ne favor te tyre gjat kohes ndermjet bleresit dhe shitesit.

18.                                                                                                                                                                                                                                                                                     Cilat jane shprehjet me te degjuara te marresve te pozicioneve?

Shprehja shume e degjuar ndermjet marresve te pozicioneve eshte” Nese une e pelqej pozicionin me cmimin me te cilin e blej ate, do ta pelqeja me shume per nje cmim me te ulet”.

                              Kapitulli II

1.     Cka eshte sjellja e shoqeris tregtare ndaj riskut?

Eshte funskioni I sjelljes ndaj riskut se individeve ne perberjen e saj.

2.     Kush e analizon sjelljen e dobise dhe funksionin e saj?

Do te bazohemi ne teorine mikroekonomiike te dobise.

3.     Sipas teorise mikroekonomike dobia me ke eshte e lidhur?

Eshte e lidhur me mireqenjen ose konsumin sipas nje funksioni matematikor.

4.     Cila jane karakteristikat lidhur me dobine?

Jane: Pasuria me e madhe I siguron individit nje kenaqesi me te madhe, Individi nuk ngopet kurr me dobine e arritur pavaresisht nga niveli I saj dhe shtesa e dobise per te njejten shtese pasurie mbi nivele ne rritje te pasurise vjen duke u pakesuar.

5.     Si quhen ndryshe keto karakteristika?

Si aksiomat e dobise

6.     Paraqit grafikisht funksionin e dobise se individeve?

Faqe 19 kurba.

7.     Cfar sjellje mund te kene individet ndaj riskut dhe shpejgo secilen?

Kemi tri lloje te sjelljes I moseprirur, I prirur dhe neutral.

I moseperiru eshte ai individit pa marreparsysh se sa do te ket fitim ai nuk do te rrezikoj kurr per te investuar ne bilet llotaria apo letra me vler, I prirur ai qe eshte I prirur ndaj riskut edhe nese do te humbas pa marr parasysh ai do te rrezikoj dhe te investoj ne bilet llotraie etj neurtal ai eshte indiferent ne marrjen e vendimeve.

8.     Paraqite grafikisht sjelljen e individeve me sjellje neutrale?

Faqe 21 kurba

9.     Paraqite grafikisht sjelljen e individeve I mosprisrur ndaj riskut?

Faqe 22 kurba e pare

10.                                                                                                                                                                                                                                                                         Paraqite grafikisht sjelljen e individeve I dashuruar pas riskut?

Faqe 22 kurba e dyte

11.                                                                                                                                                                                                                                                                         Shpejgo funskionin e dobise me ane te kurbes se?

12.                                                                                                                                                                                                                                                                         Cilat jane tri aksiomat e sjelljes se individeve?

Jane: Neutrale te mosprirur dhe te dashuruar pas riskut.

13.                                                                                                                                                                                                                                                                        Ne kontekst te kujt duhet te behet analiza e preferencave te invesitoreve?

Ne kontekst te dobise dhe funksionit te saj.

14.                                                                                                                                                                                                                                                                        Pse varianca e kthimit te letrave me vlere eshte me riskt githmon pozitiv?

Sepse dobia eshte me e larte kur variacna eshte me e larte.

15.                                                                                                                                                                                                                                                                         Paraqit grafikisht shperndarjen simerike dhe asimetrike?

Faqe 28 kurba

                              Kapitulli IV

1.     Pse risqet duhet te klasifikohen?

Per shkak te drejtimit dhe menaxhimit te riskut.

2.     Sa kendveshtrime klasifikime njihen?

4: Risku I tregut, risku I kredise, risqet qe burojne nga perberja dhe struktura e bilancit te shoqerise tregtare dhe risku operacional

3.     Cfar eshte risku I kredise dhe si mund te kalsifikohet ai ne vetvete?

Risku I kredise eshte risku I mospermbushjes e detyrimeve kontraktuale nga nje kunderpale apo I perkeqesimit te pozicionit te saj financiar dhe ndahet ne Risku I kredise ne shlyerje dhe risku I kredis pas shlyerje risku I drejteperdrejt I kredise dhe I terthorte I kredise.

4.     Cfar eshte risku I aftesise shlyese dhe si klasifikohet ne vetvete?

Aftesia shlyese likuditeti percaktohet si aftesia e fondesimit te shteses se aktiveve dhe plotesimit te detyrimevve kur u vjen afati me nje kosto te arsyeshme dhe ndahet ne riskun e normes se interesit dhe riskun e monedhes.

5.     Cfar eshte risku I tregut?

Eshte risku qe te ardhurat  neto dh e vlera e shoqeresis tregtare te ndryshoje per shkak te ndryshimit te cmimeve te aktiveve financiare te te mirave ekonomike individualisht te paidentifikueshem.

6.     Ne sa kategori klasifikohen risqet e tregut?

Ne dy kategori: Kategori a e pare perfshihen te gjitha ato ngjarje te cilat po ndodhin shoqerohen me ndryshim te cmimit te aktiveve, pasiveve dhe zerave jashte bilancit te shoqerise tregtare, ndryshimi I cili ka ndikimi ne te ardhurat neto. Dhe ne kategorin e dyte perfshihen te gjitha ato ngjarje te mundshme te cilat po ndodhen shoqerohen me ndryshim te vleres se aktiveve , pasiveve apo zerave jashte bilancit te shoqerise tregtare.

7.     Ne sa elemente ndahet risku I tregut?

Risku I tregut mund te shperbehet ne elementet perberese p.sh nese duhet te analizohet thjesht ndjeshmeria e shmangjes te cmimit te obligacioneve ather ndarja behet ne dy elemete: ndryshimin e faktoit te riskut dhe ne shumen qe eshte ekspozuar ndaj ndryshimit.

8.     Me cilat germa te alfabetit grek karakterizohet  risku I tregut?

Me: Delta, Gamma, Vega, Lamba, Kappa dhe Tau, Rho, Theta.

9.     Cfar eshte risku operacional?

Risku operacional eshte risku I humbjeve te pritura te papritura dhe te jashtezakonshme te shkaktuara drejteperdrejt ose terthorazi nga procese te brendshme te deshtuara nga njerzit dhe sistemet ose nga ngjarje te jashtme.

10.                                                                                                                                                                                                                                                             Si dallohet risku I veprimtrise ekonomike nga ai financiare?

Pikepamja e pare: Risku I vepritari ekonomike konsiderohet cdo risk qe nje shoqeri tregtare duhet te marre persiper ne menyre qe ajo te kryeje  veprimtarin ekonomike qe ka zgjedhur, ndersa cdo riskt tjeter qe shoqeria tregtare merr persiper po qe nuk ka lidhje me kryerjen e veprimtarise ekonomike te zgjedhur prej saj eshte risk financiar. Pikmpamja e dyt eshte dhena nga Frank Knight qe  thot qe dallimi nderpmjet veprimtarive ekonomike dhe finaciare ose sic thuhet prej ndermjet pasiguris dhe riskut vjen per shkak te infromacionit.

11.                                                                                                                                                                                                                                                             Cfar eshte risku I normave te interesit?

Eshte risku qe te ardhurat neto nga interesi si edhe vlera e shoqerise tregtare te ndryshojne per shkak te ndryshimit te normave te interesit ne treg.

12.                                                                                                                                                                                                                                                             Si klasifikohet risku I normave te interesit?

Ne: Risku baze, Risku I kurbes se rendimentit, Riskui ricmimit dhe Risku I se drejtes per zgjedhje.

13.                                                                                                                                                                                                                                                             Cfare eshte risku I monedhes?

Eshte risku qe te ardhurat neto apo vlera e shoqeris tregtare te ndryshoje per shkak te ndryshimit te cmimit te nje monedhe kunder tjetres ose ndryshimit te kursit te kembimit te nje monedhe kundrejt tjeteres.

14.                                                                                                                                                                                                                                                             Cfar eshte risku I transaksionit?

Risku I transaksionit eshte risku qe kurset e kembimit mund te ndryshojne e do te ndikojne ne te ardhurat e shoqerise tregtare dhe ne vleren ekonomike.

15.                                                                                                                                                                                                                                                             Cfar eshte risku I perkthimit?

Eshte risk kontabel qe pasqyrohet ne vleren e  pjesemarrjes se nje shoqerie tregtare ne nje shoqeri tregtare kur monedhat raportuese te tyre jane te ndryshme.

16.                                                                                                                                                                                                                                                             Cfar eshte risku ligjor?

Eshte risku I humbjeve financiare per shkak te nenshkrimit te nje kontrate te cilen shoqeria fillimisht e shikonte te zbatushme por qe ne te veretet nuk eshte e tille.

17.                                                                                                                                                                                                                                                             Kur shfaqet risku I korelacionit?

Shfaqet si pasoje e cdo ndryshimi te papritur ne korrelacionin ndermjet dy faktoreve te ndryshme ndryshim ky qe do te kete ndikimin e vet ne vleren e kontrates.

18.                                                                                                                                                                                                                                                             Cka eshte risku rregullues?

Eshte risku I shkaktuar nga veprime te ndryshme te rregullusve, rregulluesit nepermjet disa veprimeve apo ngjarjeve shkaktojne nje rritje te papritur te kostos duke shtuar nivelin e riskut per pjesemarrjen ne transaksione qe rregullohen prej tyre.

19.                                                                                                                                                                                                                                                             Cka eshte risku I ndrysheshem?

Quhet riskt specifik apo idiosinkratik eshte risku te cilin nje shoqeri tregtare mund ta diversifikoje ose te kunderpozicionohet ndaj tij.

20.                                                                                                                                                                                                                                                             Cfar eshte  risku I pa ndryshueshem?

Quhet edhe risk sistematik eshte risku te cilen shoqeria tregtare nuk mund ta ndryshoj apo ajo nuk mund te kunderpozicionohet ndaj tij.